بررسی آلودگی گندم مصرفی استان آذربایجان شرقی به فوزاریوم های مولد زرالنون

چکیده زمینه و هدف: آلودگی گندم های نگهداری شده به کپک های مولد زرالنون بیانگر خطر سلامتی در مصرف کنندگان می باشد که توجه مسئولین سلامت مواد غذایی و قانون گذاران این حوزه را به خود جلب کرده است. زرالنون، مایکوتوکسینی استروژنیک و غیراستروئیدی است که در انسان و حیوانات اختلالاتی مانند بلوغ زودرس جنسی، بزرگی پستان، تغییر وزن غدد، عدم توازن هورمونی، سرطان پستان و سرویکس، نازایی، کاهش باروری و وزن نوزادان و سقط به وجود می آورد. انواع کپک فوزاریوم و به طور عمده فوزاریوم گرامیناروم و فوزاریوم کالموروم، مولد این سم می باشد. با توجه به اهمیت موضوع، آلودگی گندم های انبار شده به قارچ های مولد این مایکوتوکسین بررسی گردید. روش بررسی: 162 نمونه از گندم های انبار شده استان با ثبت اطلاعات مربوطه جمع آوری گردید. آلودگی نمونه ها با آزمایش مستقیم، کشت و اسلاید کالچر بررسی شد. یافته ها: از 162 نمونه ی گندم، دو نمونه استریل و شش نمونه آلودگی باکتریال داشتند. بیشترین آلودگی قارچی، مربوط به آلودگی نمونه ها با آسپرژیلوس نیجر (43 درصد) و سپس کپک های موکوراسه، پنیسیلیوم، انواع دیگر آسپرژیلوس ها، انواع کپک های شفاف و سیاه، انواع مخمرها و شبه مخمرها بود. با توجه به تاکید این پژوهش بر آلودگی گندم ها به زرالنون، آلودگی 55 نمونه (34 درصد) از مجموع 162 نمونه به کپک های مولدزرالنون یعنی فوزاریوم شناسایی شد. نتیجه گیری: با وجود مخاطرات ناشی از آلودگی غلات و به ویژه گندم به زرالنون، مطالعه ی جامعی در مورد آلودگی غلات به زرالنون در ایران صورت نگرفته است و با عنایت به نقش زرالنون در اختلالات ناباروری و سایر عوارض میکوتوکسیکوزیس، لزوم انجام مطالعات تکمیلی و اجرای روش های حذف و یا کاهش مایکوتوکسین ها در مواد غذایی پر مصرف مانند غلات در کشور ضرورت بیشتری می یابد.